Een gezonde leefstijl kan de kans op dementie aanzienlijk verkleinen. Naast bekende risicofactoren zoals hart- en vaatziekten spelen ook eenzaamheid, verlies van gezichtsvermogen en gehoor een belangrijke rol. Dit blijkt uit een recent rapport van 27 experts in het medisch tijdschrift The Lancet, waarin nieuwe risicofactoren worden geïdentificeerd: hoog LDL-cholesterol en verlies van gezichtsvermogen. Door deze risicofactoren te verminderen, kan naar schatting 45 procent van de dementiegevallen worden voorkomen, zo schrijft NRC over het rapport.
De kans op dementie neemt toe met de leeftijd. Door de toenemende levensverwachting stijgt het aantal dementiegevallen wereldwijd. Hoewel in rijke landen het aantal nieuwe gevallen per jaar iets afneemt, blijft de totale stijging wereldwijd aanzienlijk. Sinds de jaren 80 is er veel aandacht voor de preventie en behandeling van hart- en vaatziekten, wat ook een positieve impact heeft op de hersengezondheid.
Het rapport bevat diverse adviezen om het dementierisico te verkleinen. Zo zouden overheden mensen vanaf jonge leeftijd toegang tot goed onderwijs moeten bieden, wat vooral in lage- en middeninkomenslanden belangrijk is. Rond middelbare leeftijd zijn maatregelen tegen hart- en vaatziekten cruciaal. Dit omvat stoppen met roken, alcohol vermijden, meer bewegen, minder eten en het tegengaan van obesitas, diabetes, hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte.
Naast deze maatregelen zijn ook andere aspecten belangrijk. Het is essentieel om cognitief actief te blijven en sociale contacten te onderhouden. Voor ouderen is het belangrijk dat gehoorverlies en verslechterd zicht zo snel mogelijk behandeld worden, evenals depressie. Hoofdbescherming bij contactsporten en fietsen helpt hersenletsel te voorkomen.
Individuen kunnen zelf maatregelen nemen, maar overheden kunnen ook investeren in regelgeving en laagdrempelige toegang tot medische controles zoals cholesterol-, oog- en gehoormetingen. Ook accijnsverhogingen op alcohol en tabak en informatiecampagnes kunnen bijdragen aan betere preventie.
Eerder onderzoek van Maastricht University toont aan dat vijftigers en zestigers die ongezond leven hun kans op dementie kunnen halveren door gezonder te gaan leven. Zelfs bij zeventigers heeft een gezondere leefstijl nog effect, hoewel minder sterk. Bij tachtigers was er geen effect meer te meten. Deze conclusies zijn gebaseerd op de Libra-index, een rekenmodel dat het risico op dementie voorspelt op basis van beïnvloedbare factoren.
Een opvallende risicofactor is luchtvervuiling. Mensen in gebieden met veel luchtvervuiling presteren minder goed op cognitieve tests, wat kan wijzen op een direct toxisch effect van fijnstof op de hersenen of een ontstekingsreactie. De verbetering van luchtkwaliteit ligt in handen van de overheid, net als betere toegang tot onderwijs. Desondanks kan weinig scholing later in het leven individueel worden ingehaald door mentaal en sociaal actief te blijven. Nieuwsgierig blijven in het leven blijkt een van de meest beschermende factoren tegen dementie te zijn.
