Slechts één op de tien mensen geeft aan zelf weleens grensoverschrijdend gedrag te hebben vertoond. Zo blijkt uit de nieuwe Publieksmonitor. Dit terwijl zes op de tien vrouwen en twee op de tien mannen in hun leven seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben meegemaakt (Rutgers, 2023.
Eén van de oorzaken voor dit grote verschil lijkt te liggen in het feit dat meer dan de helft van de Nederlanders (55 procent) aangeeft niet stil te staan bij hun eigen gedrag en de vraag of dit als grensoverschrijdend wordt ervaren. Terwijl driekwart (73 procent) het wel belangrijk vindt om binnen de grenzen van een ander te blijven. Daarom nodigt de Rijksoverheid opnieuw op een positieve manier uit tot reflectie met de campagne: ‘Wat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei?’
Seksueel grensoverschrijdend gedrag komt veel voor: van seksuele opmerkingen en ongewenste aanrakingen tot seks tegen je wil (Rutgers, 2023). In 2024 hadden ruim 1,7 miljoen mensen van 16 jaar en ouder te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag (CBS, WODC 2024).
Het komt overal voor. In de sportschool en het uitgaansleven, thuis, op straat, online en op het werk. Vaak gaat het om ingesleten patronen in onze omgang, die we gewoon zijn gaan vinden, maar dit niet zijn.
Steeds meer mensen herkennen seksueel grensoverschrijdend gedrag in hun eigen omgeving. Zo blijkt uit de Publieksmonitor. Het besef dat seksueel grensoverschrijdend gedrag ook voorkomt in publieke ruimtes, zoals op straat of het openbaar vervoer, groeit. Steeds meer Nederlanders (inmiddels 87 procent) vinden bovendien dat iedereen een rol heeft in de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Maar hoe?
Er is behoefte aan positief perspectief als het gaat om omgangsvormen. Het toegenomen bewustzijn over seksueel grensoverschrijdend gedrag leidt namelijk ook tot verkramping, door de angst om beschuldigd te worden of het verkeerde te doen. Zo zien we in de Publieksmonitor dat het gemak om over het onderwerp te praten de afgelopen tijd geleidelijk is afgenomen. En het aanspreken van anderen op seksueel grensoverschrijdend gedrag ervaren Nederlanders als lastiger dan voorheen.
Mariëtte Hamer, Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld: “Het terugdringen van seksueel grensoverschrijdend gedrag is een verantwoordelijkheid van ons allemaal. Dit dringt steeds meer tot ons door. De oplossing is niet dat we niet meer flirten, geen complimenten meer geven of contact vermijden. Dat zou zonde zijn. Het gaat erom dat je bedenkt of wat je zegt en doet ook leuk is voor de ander. Dat je luistert naar elkaar, elkaar niet ongewenst aanraakt en let op hoe de ander reageert, en dit bij twijfel checkt. Er kan nog steeds heel veel, zolang je het allebei leuk vindt.”
Ruim de helft (55 procent) van de Nederlanders reflecteert nu nog niet op het eigen gedrag. Zo blijkt uit de Publieksmonitor. Terwijl driekwart (73 procent) van de Nederlanders het wel belangrijk vindt om na te denken of het eigen gedrag binnen de grenzen van anderen blijft.
De campagne van de Rijksoverheid nodigt mensen op een positieve manier uit om te reflecteren op gedrag en hierover in gesprek te gaan aan de hand van de vraag ‘Wat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei?’ Met voorbeelden als: ‘Wil je een drankje? … Moet je wel mee naar huis.’ of ‘Wow 100 squats! … Krijg je een lekker kontje van.’ laat de campagne zien dat flirten of een attente opmerking maken nog steeds kan, maar dat het belangrijk is dat je blijft bedenken tot waar het leuk is voor allebei.
Of gedrag een grens overgaat, hangt af van verschillende dingen. Zoals de relatie tussen twee personen, de omgeving of de context waarin iets gebeurt of wordt gezegd, en het moment of de manier waarop. Als je bijvoorbeeld een drankje aangeboden krijgt in de kroeg (‘Wil je een drankje?’) kan dat heel leuk zijn. Maar als iemand zich direct aan je opdringt of aan je gaat zitten (‘Moet je wel mee naar huis’), kan dit een ongemakkelijk en onveilig gevoel geven.
Hamer: “Door te reflecteren op hoe we met elkaar omgaan en het hierover te hebben, leren we elkaars wensen en grenzen kennen. Dat is de eerste stap om bewust en onbewust gedrag te veranderen en ingesleten patronen te doorbreken.”
De campagne ‘Wat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei?’ vanuit het Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld is vanaf 24 maart weer te zien op sociale media en via online video’s, en te horen op de radio en in diverse podcasts.
