Jaarlijks belanden ruim 8.500 zestigplussers in Nederland in het ziekenhuis door een pneumokokkeninfecti. De infectie kan leiden tot ernstige aandoeningen zoals longontsteking, hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging. Toch blijkt uit nieuw onderzoek dat veel zestigplussers zich onvoldoende bewust zijn van deze risico’s.
Hoewel de meeste zestigplussers wel eens van pneumokokken hebben gehoord, denkt slechts een derde te weten wat het precies is. Van de zestigplussers is slechts 37% bekend met het verhoogde risico dat zestigplussers lopen. Minder dan de helft (45%) van de zestigplussers is op de hoogte van de uitnodiging van het Nationaal Programma Pneumokokken Vaccinatie.
“Mensen beschermen tegen ernstige ziekten is belangrijk, maar hen informeren over hoe en waarom we dat doen, is minstens zo cruciaal,” zegt voormalig huisarts en voorzitter van de Nederlandse Immunisatie Stichting, Ted van Essen. “Door in gesprek te gaan met mensen en vragen te beantwoorden, kunnen we misverstanden wegnemen en mensen helpen met kennis over hoe zij hun gezondheid kunnen beschermen. Dit kan onder andere door het nemen van hygiënemaatregelen, het handhaven van een gezonde levensstijl en het overwegen van vaccinaties. Zorgverleners, zoals huisartsen, spelen een onmisbare rol in deze voorlichting. Daarnaast dragen initiatieven, zoals de Nationale Immunisatie Dag op 6 oktober, ook bij aan het vergroten van bewustzijn en begrip.”
Pneumokokkenziekte is een verzamelnaam voor aandoeningen zoals hersenvliesontsteking, bloedvergiftiging, longontsteking en oorontsteking, die worden veroorzaakt door de pneumokokbacterie2. Sinds 2020 nodigen huisartsen mensen van 60 tot 80 jaar in aflopende volgorde van oud naar jong uit in het kader van het landelijk programma, gericht op bescherming tegen de ernstige gevolgen van een pneumokokkeninfectie. In 2024 maakte 45% van de uitgenodigde leeftijdsgroep (60-63 jaar) gebruik van deze uitnodiging.
Het nieuwe onderzoek toont dat het vertrouwen in vaccinaties onder zestigplussers redelijk hoog is (69%) en dat zij een positieve houding hebben ten opzichte van vaccins, mede door het zichtbare effect in de praktijk en het vertrouwen in de wetenschap. Belangrijke redenen om een vaccinatie te nemen tegen pneumokokken, zijn bescherming tegen ziekte, het behoren tot een risicogroep, de oproep en het advies van professionals zoals de huisarts, of een andere zorgverlener.
Twijfels over urgentie bij zestigplussers
Ondanks de overwegend positieve houding tegenover vaccinaties, ervaren veel zestigplussers barrières. Voorbeelden zijn een gebrek aan kennis, misvattingen over symptomen, twijfels over de noodzaak van vaccinatie en wantrouwen dat is ontstaan tijdens de coronaperiode. Zo bestaan er misverstanden over de symptomen van pneumokokkenziekte: hoewel koorts redelijk bekend is, worden ook huidproblemen ten onrechte als klacht genoemd. Daarnaast twijfelen bijvoorbeeld jonge ouderen binnen de risicogroep of een vaccinatie wel nodig is voor hen, omdat zij zich nog fit voelen. Zij denken dat de prik vooral bedoeld is voor ouderen.
“We zien dat jongere zestigplussers zichzelf niet kwetsbaar vinden,” aldus Van Essen. “Het is belangrijk dat deze groep zich fit voelt, maar dat kan ook juist een vals gevoel van veiligheid geven. Bewustwording van de gevolgen die kunnen optreden door pneumokokken is ook voor fitte zestigplussers essentieel.”
