Later en korter gebruik van de anti-kankermiddelen CDK4/6-remmers bij patiënten met uitgezaaide borstkanker werkt net zo goed, maar heeft minder bijwerkingen en leidt tot lagere kosten. Dit levert volgens de website van het Erasmus MC een besparing op van ruim 45 miljoen euro per jaar in Nederland. De vaststelling staat in het doelmatigheidsonderzoek waarvan de resultaten zijn gepubliceerd in Nature.
Bij vrouwen met uitgezaaide, hormoongevoelige borstkanker versterken CDK4/6-remmers de werking van hormoontherapie. De vraag was: werkt dat het beste als je direct een CDK4/6-remmer toevoegt aan de hormoontherapie, of is het later geven van een CDK4/6-remmer net zo effectief?
De SONIA-studie zocht dit uit door de twee behandelstrategieën te vergelijken. Bij de helft van de patiënten werd direct een CDK4/6-remmer aan de behandeling met hormoontherapie toegevoegd en aan de andere helft werd een CDK4/6-remmer als vervolg op de hormoonbehandeling gegeven. Door loting werd bepaald welke patiënt welke behandelstrategie volgde.
Volgens het Erasmus MC is een belangrijke uitkomst van de SONIA-studie dat het voor de duur dat uitgezaaide borstkanker onder controle is, niet uitmaakt welke behandelstrategie de patiënt krijgt. Ook de duur van overleving en de kwaliteit van leven verbeterden niet door een vroegere behandeling, aldus de vakredactie van de website van het Erasmus MC.
Patiënten die in de studie direct een CDK4/6-remmer bij hun hormoontherapie kregen, gebruikten het medicijn gemiddeld 16,5 maanden langer dan patiënten die pas later een CDK4/6-remmer kregen als een vervolg op hun hormoontherapie. Deze 16,5 maanden langer gebruik leverden geen voordeel op in duur van ziektecontrole en overleving, maar leidde wel tot 74 procent meer bijwerkingen (zoals verminderde aanmaak van bloedcellen en vermoeidheid) en meer ziekenhuisbezoeken.
Door de behandeling met een CDK4/6-remmer uit te stellen en te starten met alleen hormoontherapie, kunnen patiënten veel meer en langer een ‘gewoon’ leven blijven leiden, met minder klachten en ziekenhuisbezoeken. Een van de patiënten die deelnam aan de studie verwoordde het als volgt: ‘Ik krijg hormoontherapie zonder de CDK4/6-remmer. Ik ervaar nu nagenoeg geen klachten en werk fulltime. Een enorme winst voor mijn kwaliteit van leven.’
Direct starten met een CDK4/6-remmer en daarmee gemiddeld 16,5 maanden langer behandelen betekent ook hogere kosten voor de samenleving: circa 30.000 euro extra per patiënt. Door de landelijke SONIA-studie en de positieve resultaten hiervan geven oncologen in Nederland op dit moment aan hun patiënten pas een CDK4/6-remmer als een vervolg op de hormoonbehandeling.
In Nederland komen jaarlijks zo’n 1700 patiënten voor deze behandeling in aanmerking. De SONIA-studie heeft geleid tot doelmatig gebruik van de CDK4/6-remmers: een betere patiëntenzorg die per jaar in Nederland een besparing van meer dan 45 miljoen euro oplevert. In de Verenigde Staten gaat het om een besparing van meer dan 5 miljard dollar.
De komst van nieuwe geneesmiddelen tegen kanker is voor veel patiënten een hoopgevende en veelbelovende ontwikkeling. Die ontwikkeling kent ook een keerzijde: behandelingen hebben bijwerkingen, vragen veel tijd en begeleiding van zorgpersoneel en zijn duur. Onderzoek naar efficiëntere ingezet van medicijnen (korter gebruik, lagere dosering, minder frequente toediening) kan veel opleveren voor individuele patiënten en behandelaren, voor ziekenhuizen en voor de samenleving, zoals de SONIA-studie laat zien.
Nederland biedt volgens de onderzoekers unieke kansen om dit soort doelmatigheidsonderzoek te doen. Artsen en onderzoekers in de ziekenhuizen werken uitstekend samen binnen onderzoekersnetwerken zoals de Borstkanker Onderzoek Groep (BOOG) en via de Borstkanker Vereniging Nederland (BVN) zijn patiënten nauw betrokken.
