De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) pleit voor een fundamenteel andere benadering van de verouderende samenleving. In het advies 'Het rimpeleffect' stelt de raad dat het huidige beleid vaak tegenstrijdig is en tot spanningen leidt in het dagelijks leven van mensen.
Nederland vergrijst in rap tempo en burgers worden niet alleen ouder, maar ook anders oud. Dit heeft gevolgen voor alle generaties en speelt in verschillende levensdomeinen zoals zorg, wonen en werk. Toch wordt er bij beleidsontwikkeling nog vooral gekeken naar afzonderlijke domeinen of specifieke doelgroepen zoals 65-plussers.
Het publieke debat wordt gedomineerd door thema's als zorgtekorten en pensioenlasten. Dit vernauwt volgens de RVS de blik op de impact die veroudering heeft op de hele samenleving, inclusief jongere generaties.
De raad wijst op tegenstrijdigheden in het huidige beleid. Zo zet de overheid in op langer zelfstandig thuis wonen voor ouderen, terwijl voorzieningen in de buurt verdwijnen. Van jongere generaties wordt verwacht dat zij meer zorgtaken op zich nemen, maar tegelijkertijd moeten zij meer uren betaald werken. Burgerinitiatieven worden toegejuicht, maar krijgen onvoldoende ruimte omdat randvoorwaarden in beleid niet worden aangepast.
De RVS wil dat veroudering als uitgangspunt wordt genomen voor alle generaties en domeinen. Deze benadering moet landen in sturingsmechanismen zoals coalitieakkoorden, begrotingen en verantwoordingssystemen. Deze zijn nu nog vooral gericht op specifieke domeinen en doelgroepen, waardoor samenhang ontbreekt.
De raad noemt de woon- en leefopgave als voorbeeld. In plaats van alleen te denken aan verschillende woningtypes, moet er ook aandacht zijn voor ontmoetingsplekken en het behoud van voorzieningen zoals buurtsupers, openbaar vervoer en bibliotheken. Lokale oplossingen moeten meer ruimte krijgen, zoals buurtprojecten voor sociale cohesie of burgers die hun woning willen splitsen.
Hoewel het initiatief bij de overheid ligt, is de verouderende samenleving een gedeelde opgave. De overheid moet richting kiezen en samenhang realiseren, maar ook ruimte geven aan burgers, maatschappelijke partners en bedrijven om vanuit hun eigen rol bij te dragen aan oplossingen.
