De Nederlandse arbeidsmarkt koelt verder af. Steeds minder mensen zoeken actief naar (ander) werk en ook het aantal baanwisselingen daalt tot het laagste niveau in vier jaar tijd. Volgens Geert-Jan Waasdorp, directeur arbeidsmarkt bij Intelligence Group, is de kans op een verdere stijging van de werkloosheid in de komende kwartalen “zeer aannemelijk”. De afnemende arbeidsmobiliteit, de stijgende onzekerheid en de effecten van kunstmatige intelligentie (AI) zetten de arbeidsmarkt onder druk.
In het derde kwartaal van 2025 kwam de arbeidsmarktactiviteit – het aandeel mensen dat actief zoekt naar (ander) werk – uit op 12,3%, een daling ten opzichte van zowel het vorige kwartaal (12,7%) als een jaar geleden (13,5%). Daarmee is de stijgende trend van de afgelopen jaren duidelijk gekeerd. Ook de arbeidsmobiliteit zakt verder: slechts 18,6% wisselde recent van werkgever, het laagste aandeel in bijna vier jaar.
De groep latente baanzoekers – mensen die niet actief zoeken maar wel openstaan voor een nieuwe baan – daalde eveneens, tot 43,8%, het laagste niveau sinds 2017. Tegelijkertijd groeit het aantal Nederlanders dat helemaal niet openstaat voor ander werk, nu 44% van de beroepsbevolking.
Volgens Waasdorp nemen mensen een meer afwachtende houding aan: “Door de geopolitieke spanningen, de handelsoorlog, de politieke onzekerheid, het lage consumentenvertrouwen en de opkomst van AI kiezen veel mensen ervoor even stil te zitten. De dynamiek van de arbeidsmarkt neemt daardoor snel af.”
Hoewel de arbeidsmarkt nog steeds krap is, nemen de signalen van afkoeling toe. UWV, CBS en Intelligence Group zien minder mobiliteit, minder vacatures en meer (stille) reorganisaties. Ook het aantal collectieve ontslagaanvragen stijgt. En dan moet de echte impact van AI op de Nederlandse arbeidsmarkt nog komen. De tekenen daarvan zijn nog beperkt zichtbaar, maar volgens Waasdorp is dat tijdelijk: “Er is al minder vraag naar hoogopgeleide starters door de opkomst van AI. De verwachting is dat binnen 12 tot 18 maanden nog meer arbeidsmarkteffecten als in Amerika ook op de Nederlandse arbeidsmarkt zichtbaar worden. Dan volgt een periode van hogere werkloosheid en lagere loongroei.”
De structurele daling van de arbeidsmarktactiviteit en de verwachte stijging van de werkloosheid hebben volgens Intelligence Group ook politieke gevolgen. “Een nieuw kabinet moet zich voorbereiden op tegenvallers als het gaat om sociale zekerheid door stijgende werkloosheid. Dat betekent bezuinigingen aangezien alle Europese speelruimte in de begroting al gebruikt is”, stelt Waasdorp. “Tegelijkertijd is een normalisatie van de arbeidsmarkt geen slechte zaak: het brengt meer evenwicht tussen vraag en aanbod.”
