Door de sterk stijgende premies en het afnemende aantal restitutiepolissen dreigen Nederlanders hun vrije keuze van zorgverleners te verliezen, zo meldt de website zorgwijzer. In 2024 bieden nog maar drie zorgverzekeraars deze polis aan, terwijl er vijf jaar geleden nog 21 beschikbaar waren. De restitutiepolis, die zorg bij niet-gecontracteerde aanbieders volledig vergoedt, wordt steeds duurder, met een toename van 38 euro per maand sinds 2019. Voor cliënten in de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) die afhankelijk zijn van deze polis, kunnen de gevolgen groot zijn. Bij alternatieve verzekeringen zoals de naturapolis worden namelijk slechts 60 tot 80 procent van de kosten voor niet-gecontracteerde zorg vergoed, wat patiënten vaak honderden euro’s eigen bijdrage kost.
Zorgverzekeraars zoals VGZ, Zilveren Kruis en CZ hebben hun restitutiepolissen de afgelopen jaren stopgezet, waardoor de keuzemogelijkheden sterk zijn afgenomen. Zorgwijzer, een onafhankelijke vergelijkingssite, geeft aan dat de premie van restitutiepolissen de laatste jaren harder stijgt dan die van naturapolissen. Waar een naturapolis gemiddeld 116 euro per maand kostte in 2019 en nu 144 euro, is de premie voor restitutiepolissen gestegen van 126 naar 164 euro per maand. Door deze stijging dreigt de restitutiepolis in 2025 volledig te verdwijnen, waarschuwt Zorgwijzer.
Voor de GGZ is deze ontwikkeling bijzonder zorgwekkend. Volgens belangenorganisatie MIND zou het verdwijnen van restitutiepolissen ook het einde kunnen betekenen van de vrije artsenkeuze voor patiënten. MIND-woordvoerder Marielle Van den Berg vreest dat dit de al lange wachtlijsten in de GGZ zal verlengen, omdat aanbieders zonder contract mogelijk verdwijnen. Cliënten zonder contract worden hierdoor gedwongen hoge eigen bijdragen te betalen, of zien mogelijk helemaal af van de zorg die zij nodig hebben. Van den Berg wijst erop dat Artikel 13 van de Zorgverzekeringswet, dat vrije keuze van zorgaanbieders garandeert, onder deze omstandigheden weinig waarde heeft.
Onderzoek toont aan dat hogere eigen bijdragen tot zorgmijding kunnen leiden, vooral binnen de GGZ. Mensen die de hoge kosten niet kunnen dragen, zien vaak af van hulp, wat ernstige gevolgen kan hebben voor hun gezondheid en welzijn. Dit is een maatschappelijk probleem, aangezien bijna de helft van de Nederlandse volwassenen ooit met psychische problemen te maken heeft gehad.
MIND roept zorgverzekeraars op om ruimer in te kopen binnen de GGZ en te zorgen voor toegankelijke en betaalbare zorg voor iedereen. De komende weken zullen verzekeraars meer details bekendmaken over hun zorginkoopbeleid en de premies voor 2025, maar de vraag blijft of de vrije zorgkeuze behouden kan blijven in Nederland.
