Wereldmuseum Leiden viert in januari 2025 de première van haar nieuwe tentoonstelling; In de ban van GOUD. De tentoonstelling, waarin de relatie tussen mens en materiaal centraal staat, is vanaf 2 januari geopend voor publiek en opent feestelijk op 16 januari. Het is voor het eerst dat Wereldmuseum zo’n omvangrijke collectie gouden voorwerpen, waaronder 10 kroonstukken van het Nederlands Koningshuis, tentoonstelt, aangevuld met zeldzame objecten uit belangrijke nationale en internationale verzamelingen. Zo is er naast gouden juwelen, grafgiften, dodenmaskers, kronen en huwelijksgeschenken, ook werk te zien van hedendaagse kunstenaars en modeontwerpers met een fascinatie voor het bijzonder waardevolle materiaal. Het doel? Bezoekers in 7 wonderbaarlijke en soms confronterende ruimtes laten ervaren hoe het eeuwige element, geboren uit sterrenstof, mensen wereldwijd en door tijden heen, drijft tot uitersten.
Goud is universeel het symbool van welvaart, macht, goddelijkheid en spiritualiteit. Maar deze medaille kent een keerzijde. Wereldwijd heeft dit edele metaal een onlesbare dorst opgewekt, een verlangen dat naties heeft gebouwd en vernietigd, mensen heeft verrijkt en beroofd, en de loop van de geschiedenis heeft veranderd. In de ban van GOUD vertelt het bredere verhaal. Met meer dan 436 objecten, variërend van historische artefacten tot hedendaagse kunstwerken van 19 kunstenaars uit 10 verschillende landen, wereldwijd, verkent de tentoonstelling de dualiteit van goud: hoe het zowel verbindt als verblindt, en hoe het zowel bewondering als verdeeldheid zaait.
De tentoonstelling begint in de kosmos, waar bezoekers getuige zijn van de geboorte van goud door het botsen van neutronensterren. Het eerste thema, ‘Oneindig Goud’, belicht de bijzondere eigenschappen die goud tot het meest begeerde materiaal ter wereld maakt. Via interactieve displays en audiovisuele effecten ervaren bezoekers hoe goud is ontstaan en welke bijzondere vormen het aanneemt, van gouderts tot microchips. In het thema ‘Goudmijn’ worden de duistere kanten van goudwinning getoond. Bezoekers lopen door een donkere gang waarin de harde realiteit van goudwinning wordt belicht door middel van animatiefilms van William Kentridge en krachtige foto’s van Sebastião Salgado. Dit thema onderzoekt niet alleen waar en hoe goud wordt gewonnen, maar ook welke innovatieve mogelijkheden er zijn om goud in de toekomst te winnen, zoals urban mining en goudwinning in de ruimte uit astroïden. 'Groots Goud’ neemt bezoekers mee naar een wonderbaarlijke schatkamer vol gouden objecten van koningen, keizers en religieuze leiders. Hier worden gouden kronen, tronen en juwelen getoond, evenals goddelijke altaren en offers die de spirituele en politieke macht van goud benadrukken. In ‘Goudglans’ worden bezoekers omringd door de glamour en hebzucht van goud, waar status, schoonheid en populariteit centraal staan. Van sieraden en modeaccessoires tot trofeeën en onderscheidingen, dit thema onderzoekt de aantrekkingskracht van goud in populaire cultuur en laat zien hoe goud onze status verhoogt.
Het thema ‘Goudprijs’ gaat dieper in op de economische waarde van goud. In een indrukwekkende ruimte met een zakelijke uitstraling, ontdekken bezoekers hoe goud door de eeuwen heen als betaalmiddel is gebruikt en worden de invloeden van de huidige wisselende goudkoersen belicht. Deze eerste hoofdstukken zijn een opmaat naar de kern van de tentoonstelling; de prachtige objecten die voor het grootste deel uit de eigen collectie van Wereldmuseum afkomstig zijn. ‘Gewild Goud’ verkent de materiële en immateriële betekenis van goud, van de wereld van de alchemie tot de spirituele kracht van het edelmetaal. De jongste bezoekers kunnen hier in de leefwereld treden van vroegere alchemisten, die tevergeefs op zoek waren naar een formule om goud te maken. De tentoonstelling eindigt met ‘Onsterfelijk Goud’, waarin de rol van goud in het hiernamaals wordt onderzocht. Deze ruimte, met aandacht voor de spirituele waarde van goud, biedt plaats voor de dodenmaskers van Marina Abramović en een hoogtepunt in zijn oeuvre; de performance en installatie; The Death of James Lee Byars (oorspronkelijk uitgevoerd in 1994). Byars wilde met dit slotakkoord van zijn leven anderen helpen om ieders onvermijdelijke einde te accepteren. Die installatie is hier exact gereconstrueerd en biedt bezoekers een reflectieve afsluiting van de tentoonstelling met een diepgaand beeld van de dood als transformatieproces en goud als spiritueel rijkdom.
Foto: 'The Death Of James Lee Byars' - James Lee Byars
Beeld: Biënnale van Venetië 2019 - Vanhaerents Art Collection
