Alex van Muijen, voormalig lid van de Seniorenraad Kralingen-Crooswijk, zet zich al jaren in voor de belangen van ouderen op het gebied van openbaar vervoer. In dit gesprek deelt hij zijn visie op de huidige situatie in Rotterdam en de mogelijke gevolgen van veranderingen in het OV-netwerk.
Hoe beoordeelt u de huidige staat van het openbaar vervoer in Rotterdam voor senioren?
"Het openbaar vervoer is goed, maar het kan beter. Ik geloof dat als je het netwerk uitbreidt en frequentere verbindingen aanbiedt, meer mensen vanzelf het OV gaan gebruiken. Helaas lijkt het beleid nu gericht op het verminderen van lijnen als er te weinig reizigers zijn, in plaats van het aantrekkelijker te maken."
Welke specifieke uitdagingen ervaren ouderen bij het gebruik van het OV in de stad?
"Trams zijn voor senioren veel toegankelijker dan bussen. Bij een bus moet je maar afwachten hoe dicht hij bij de halte stopt, en met een rollator of scootmobiel is dat een probleem. Ook al heeft een bus een oprijplaat, dan moet de chauffeur die handmatig bedienen en vragen of iemand wil helpen. Dat voelt ongemakkelijk en is omslachtig. Een tram heeft een vaste, gelijkvloerse instap, wat het voor ouderen veel eenvoudiger maakt."
Denkt u dat het gemeentelijk beleid voldoende rekening houdt met de behoeften van senioren op het gebied van openbaar vervoer?
"Nee, zeker niet. Neem bijvoorbeeld tramlijn 7 in Kralingen. De plannen om die in te korten betekenen dat veel ouderen verder moeten lopen naar de metro. Maar hoe doe je dat met een rollator of zware boodschappen? Mensen die nu nog recht voor hun deur kunnen instappen, moeten straks honderden meters verder lopen en overstappen. Dat is voor veel senioren geen optie. De gedachte dat ouderen 'dan maar verder moeten lopen of de fiets moeten nemen', zoals ooit werd gezegd, getuigt van weinig begrip voor de realiteit.
Daarnaast betekent het inkorten van tramlijn 7 dat veel belangrijke locaties minder goed bereikbaar worden. Denk bijvoorbeeld aan verpleegtehuizen zoals Pniël aan de Oudedijk, gezondheidscentra aan Noordeinde en in de Oudedijk, en poliklinieken van het IJsselland en Maasstad Ziekenhuis. Maar ook ouderencomplexen zoals Termaathuis aan de Burgemeester Oudlaan, IJpenhof aan de ’s Gravenweg en Buitenhuys aan de Louise de Colignylaan verliezen een directe OV-verbinding. Verder worden winkelcentra, kerken en sportverenigingen minder goed bereikbaar. Al deze plekken zijn juist essentieel voor ouderen die afhankelijk zijn van het openbaar vervoer.”
Er wordt gesproken over een tramverbinding over de geplande brug. Hoe kijkt u daartegenaan?
"Ik ben groot voorstander van een tramverbinding. Waarom zou je een apart systeem met bussen ontwikkelen als je al een goed tramnetwerk hebt? Een speciale bus vereist aparte onderhoudsfaciliteiten en eigen rijbanen om files te vermijden. Een tram sluit direct aan op het bestaande netwerk en kan een belangrijke rol spelen in het verbinden van nieuwe woonwijken met de stad. Het is logisch en efficiënt. Bovendien zou een tram over de nieuwe brug betekenen dat het OV-knooppunt Kralingse Zoom daardoor erg belangrijk gaat worden. Lijn 7 zou dan een prima aanvulling kunnen worden voor de overvolle metro's richting Beurs of Alexander."
Welke voordelen zou een tramverbinding over deze brug kunnen bieden, vooral voor senioren?
"Een tram zou een comfortabele en toegankelijke verbinding zijn tussen Rotterdam-Zuid en het noorden van de stad. Voor veel senioren is een bus geen volwaardig alternatief, omdat het in- en uitstappen lastig blijft. Bovendien is een tram betrouwbaarder en rijdt hij onafhankelijk van het overige verkeer."
Zijn er binnen het Seniorenberaad ook zorgen of bezwaren over deze mogelijke tramverbinding?
"Nee, integendeel. De enige zorg is dat er misschien helemaal geen tram komt, maar een bus. Wij hebben in het verleden al aangetoond dat een busverbinding geen goed alternatief is. Tijdens een demonstratierit met een bus stonden we al na 200 meter vast in de file. Daar hebben we de gemeente toen op gewezen."
Hoe belangrijk is het voor senioren om directe en toegankelijke OV-verbindingen te hebben tussen verschillende stadsdelen?
"Essentieel. Senioren moeten makkelijk bij gezondheidscentra, winkels en sociale voorzieningen kunnen komen. Langs tramlijn 7 liggen bijvoorbeeld tal van voorzieningen, zoals verpleegtehuizen, poliklinieken, seniorenwoningen en winkelcentra. Zonder directe verbindingen worden ouderen geïsoleerd en afhankelijk van anderen. We moeten het OV juist verbeteren, niet verslechteren."
Zijn er alternatieven voor een tramverbinding over de brug die volgens u beter zouden aansluiten bij de behoeften van senioren?
"Als je een brug bouwt, moet je er een tram overheen laten rijden. Een andere optie was een tunnel, maar dat is al afgeschoten. Wat ik in ieder geval niet zie zitten, is een bus. Die zal toch vast komen te staan in het verkeer en is veel minder toegankelijk voor ouderen."
Wat zou u willen meegeven aan beleidsmakers die beslissen over deze infrastructuurplannen?
"Luister naar de mensen die afhankelijk zijn van het openbaar vervoer, en kijk niet alleen naar kostenberekeningen die op papier voordeliger lijken. In andere steden zoals Den Haag, Amsterdam en Brussel worden tramverbindingen juist uitgebreid. Rotterdam loopt daarin achter. We moeten voorkomen dat senioren straks geen gebruik meer kunnen maken van het openbaar vervoer omdat het hen simpelweg te moeilijk wordt gemaakt.
Ook voormalig minister Frits Korthals Altes heeft zich in het verleden sterk gemaakt voor de belangen van senioren als het gaat om het OV. Hij woonde een bijeenkomst bij waarin de situatie rondom tramlijn 7 en de vervanging door een bus werd besproken. Tijdens een proefrit met de bus bleek al snel hoe onpraktisch dit alternatief zou zijn: de bus stond vast in het verkeer en het in- en uitstappen bleek een uitdaging voor ouderen. Korthals Altes onderkende de problemen direct en steunde de oproep om het tramaanbod te behouden. Helaas is hij inmiddels overleden, maar zijn inzet voor de mobiliteit van ouderen blijft een belangrijke herinnering aan waarom deze discussie zo relevant is."
Hoe kan het Seniorenberaad bijdragen aan de discussie over de OV-voorzieningen in Rotterdam?
"Wij blijven de gemeente bestoken met feiten, cijfers en argumenten. We informeren iedereen die erover gaat, gemeente, politieke partijen en wijzen hen op de gevolgen van beslissingen. Helaas hebben we tot nog toe alleen een reactie ontvangen van de Jongere Ouderen Unie, en dat is frustrerend. Maar we geven niet op, want we doen dit niet alleen voor de ouderen van nu, maar ook voor de generaties die later afhankelijk zullen zijn van goed openbaar vervoer."
